Ik heb – dankzij de lockdown – heel veel tijd gehad om vanuit de hele wereld analyses en verkenningen te lezen over de veranderingen in de samenleving en de toekomst van de foodsector na Corona. Langzamerhand worden wat mij betreft de contouren duidelijk van een geheel nieuwe werkelijkheid die wel eens het ‘Nieuwe-Normaal’ zou kunnen worden. Op basis van mijn eigen ervaringen en inschattingen maak ik een samenvatting in 12 stellingen om die nieuwe werkelijkheid te schetsen.

De 12 stellingen van het ‘Nieuwe-Normaal’ luiden als volgt:

1. We gaan hygiëne en het monitoren van gezondheid systematiseren.
   Gezondheid en hygiëne waren al belangrijk in de foodsector en dat belang verveelvoudigt zich dankzij Corona. Dan komt nu ook de tijd dat beiden gesystematiseerd worden en wellicht ook gerobotiseerd. De grote vraag bij het monitoren van gezondheid is hoe vér we als samenleving willen gaan met het inleveren van privacy. Ik vermoed dat we toch een aantal Apps krijgen die – analoog aan de Chinese werkelijkheid – maken dat we ons vrijer kunnen bewegen in ruil voor het digitaal bewaken van onze contactrisico’s met anderen.
2. We krijgen veel meer een contactloze samenleving.
   We hunkeren naar nieuwe contactmogelijkheden met familie en vrienden. En die gaan we dan ook uitbundig vieren, maar die zullen minder frequent worden. Gelijktijdig zullen veel andere contacten digitaal afgehandeld worden. We hebben de afgelopen maanden geleerd dat dat ook heel goed kan. Veel minder fysiek vergaderen, minder reizen, minder kantoortijden en dus veel nieuwe services met virtual reality. En dat heeft weer effect op de waarde van onroerend goed.
3. Bijeenkomsten met dicht op elkaar gepakte grote groepen (festivals) zijn verleden tijd.
   Uit alles wat ik nu weet en zie, zal het heel lang duren voordat er weer grote groepsbijeenkomsten plaats gaan vinden. En als die er weer komen, zullen de eerste twee punten hierboven, van grote invloed blijven. Dat betekent dat er ook ‘slimmer’ naar de foodvoorzieningen gekeken moet gaan worden. Veel meer take-out food dat kant en klaar staat om opgepikt te worden. En mensen zullen veel meer verspreid moeten gaan worden over een groter terrein.
4. Een formule wordt een gemengd bedrijf.
   Formules en concepten, ook bij de horeca, zullen een veel breder pakket aan diensten moeten bieden om te kunnen overleven; maar dat betekent wel het ontwerpen van nieuwe verdienmodellen.Ze moeten bijvoorbeeld, naast de veel beperktere zitgelegenheid, nog meer inzetten op loket-service (afhalen);
   • Maaltijden bezorgen (op plaatsen waar de consument het ook maar wil).
   • Werken met pop-up mogelijkheden (tijdelijke terrassen).
   • Ze moeten maaltijdpakketten leveren (helemaal klaar of halffabrikaat).
   • Kookcursussen voor consumenten organiseren (eventueel online).
   • Ze moeten producten leveren aan speciaalzaken en supermarkten.

   En bovendien moeten ze digitaal een heel sterke band opbouwen met vaste gasten en die gasten ‘prefered-services’ bieden (tafels en diensten naar keuze). Maar misschien ook wel de onlineservice van de chef-kok om elke individuele gast op zijn/haar niveau te leren iets lekkers te maken.

   In feite wordt een foodserviceformule straks een soort ‘gemengd bedrijf’. Als ze dat niet doen, en alleen blijven bij ‘inhouse-dining’, blijft er maximaal 50% aan omzetmogelijkheden over ten opzichte van het pre-Corona tijdperk. Ik las een mooie conclusie in een van die rapporten: de horeca moet leren een soort ‘vending-machine’ te worden waar de consument van alles kan krijgen.

5. Digitaliseren zet door.
   De smartphone en andere digitale oplossingen worden belangrijker dan ooit. De mogelijkheden zijn eindeloos en zullen gegarandeerd gecombineerd kunnen worden met virtual reality, waardoor een spannende beleving ook in een dorpsrestaurant mogelijk wordt. Dat betekent ook dat de grote winkelcentra heel anders ingericht moeten gaan worden. Minder bezoekers, meer spreiden, andere verdienmodellen en… vast en zeker… lagere huren.
6. Op weg naar veel minder horeca.
   Nederland had al veel teveel vestigingspunten voor horeca, vooral in de grote steden. Het is nu duidelijk dat juist daar grote klappen gaan vallen. Ik denk dat er meer dan een kwart van individuele horecaconcepten gaan verdwijnen. En dat er bij de overblijvers naar verhouding veel meer formules gaan komen. Alleen al vanwege de punten die ik hiervoor genoemd heb.
7. Nieuwe vormen van blurring.
   In punt vier heb ik het al aangestipt: we gaan in de nieuwe werkelijkheid zien dat supermarkten en speciaalzaken nog belangrijker gaan worden en dat die straks graag willen samenwerken met foodserviceprofessionals. Er komt dus ruimte voor koks die seriematig gezonde ultraverse maaltijden kunnen leveren, met een horeca-uitstraling, die dan in de ‘boodschappenwinkel’ (supermarkt of speciaalzaak) afgehaald kunnen worden. De supermarkt voor de mainstream maaltijden en de speciaalzaak voor de gourmet maaltijden of maaltijdcomponenten.
8. Sterke merken terug van weggeweest.
   De wetten van Maslov leren ons ook dat een crisistijd (en die houden we nog wel even) consumenten terugvallen op zekerheden. Betrouwbare merken horen daarbij. Die zitten ook allemaal in de lift. Dat is goed nieuws voor leveranciers die die merken produceren. Maar het is ook goed nieuws voor formules die zelf een ‘merk’ geworden zijn en die de consument betrouwbaar acht. Zolang we in deze ‘Maslov-fase’ zitten zullen we ook zien dat er minder ruimte is voor echte premiuminnovaties en dat mainstreamproducten voorrang krijgen.
9. Gemak blijft belangrijk, maar ook het kleine genieten.
   We eten meer thuis, maar niet iedereen wil helemaal terug naar het alles zelf koken. De consument krijgt (straks) nog meer behoefte aan goede kwalitatieve halffabrikaten waar hij met een klein beetje eigen initiatief een hoogwaardig restaurantproduct van kan maken. Daarom die maaltijd-kits die komen van restaurants of van grootkeukens die (bijna) helemaal consumptiegereed zijn. Want ook in crisistijd houden we onze behoefte aan ‘gemak’ en veroorloven we ons de betaalbare en bereikbare ‘luxe’, al is het maar een super lekkere tompouce.
10. De voedselketen verandert.
    Omdat de vrije wereldhandel nog heel lang beperkingen houdt, en omdat de nadelen van het huidige systeem goed zichtbaar worden, komt er veel meer nadruk op de lokale voedselketen. Dat betekent dat de totale supply-chain anders ingericht gaat worden. Er zal zeker veel minder complexiteit in de keten komen; minder ingrediënten die van verre moeten komen; meer local-sourcing en zelfvoorziening; en vooral ook minder afhankelijkheid van partijen waar je totaal geen controle op hebt.
11. Minder grote steden en meer dorpen.
    Onze grote steden kregen niet alleen bezoekers uit het buitenland (die verdwijnen voor een groot deel), maar hadden ook veel toeristen van de rest van Nederland. Ook dat wordt een stuk minder. We gaan minder reizen en vermijden drukke plekken. Dat krijgt effect op de uitgaansfunctie van de 17 grote stadscentra. Er zal juist veel meer belangstelling komen voor het leven in dorpen en het platteland worden belangrijker voor recreëren en dus ook voor horeca. Daar is meer ruimte en het creëert een gevoel van veiligheid.
12. Er zou ook zomaar een ‘anti-Corona-opstand’ kunnen komen.
    Nederlanders zijn tot nu toe een ‘gedwee’ volkje gebleken. We gehoorzamen de beperkende maatregelen van de overheid klakkeloos. Maar intussen voelen alle ondernemers aan dat er desastreuze gevolgen komen voor de economie. Hun eigen voortbestaan staat op het spel. Honderdduizenden bedrijven overleven niet en we krijgen wellicht meer dan een miljoen werklozen in 2021. Om nog maar niet te spreken over koopkrachtverlies in heel Nederland, kapitaalsvernietiging, waardevermindering van onroerend goed en een torenhoge schuldenberg. Hoe lang blijft dat goed gaan? Is het alleen Elon Musk die ronduit vertelt dat hij de lockdown fascistisch vindt? Of komt er een brede volksopstand die dan (helaas) weer een voedingsbodem creëert voor populistische partijen?