Het jaar 2020 gaat voor de hele foodservicesector nog desastreuzer uitpakken dan we in april, in ons laatste Corona Scenario, hadden voorspeld. En na de persconferentie van 13 oktober wordt het nog dramatischer. De drie buitenshuis kanalen (Horeca, Catering en Gemak) dalen naar verwachting in 2020 nu met maar liefst met 55% en leveren daarmee maar liefst € 8,8 miljard in ten opzichte van het recordjaar 2019. En dan heb ik het alleen over de verkoop van voedings- en genotmiddelen. De nieuwe "lockdown" hakt er ongelooflijk in.

De drie At Home kanalen (Supermarkt, Speciaalzaak en New Retail) daarentegen winnen dit jaar € 4,2 miljard (ook puur in food, de nonfood omzetten van de supermarkten zijn niet meegerekend). Ook de speciaalzaak wint na jarenlange daling opeens € 310 miljoen omzet.

Maar het resultaat is wel dat de consument dit jaar minder gaat uitgeven aan food. Het FSIN verwacht dat we op een min van 7,6% terecht komen. Dat betekent dat er € 4,5 miljard minder wordt besteed. Niet omdat de consument opeens minder eet en drinkt, nee omdat hij zijn kilocalorieën op goedkopere plekken koopt. Ik moet eigenlijk zeggen “moet kopen”. Economisch is er geen enkele reden waarom de consument niet buitenshuis zou consumeren. De oorzaak van deze ongekende mega verschuiving in marktaandelen is puur het gevolg van de overheidsmaatregelen rond de Coronacrisis. En de maatregelen die 14 oktober zijn ingegaan werken dramatisch uit voor alles wat met de butienshuisconsumptie te maken heeft.

Voor de details wijs ik graag naar het rapport dat het FSIN zojuist voor haar leden heeft gemaakt.

De oorzaken zijn overbekend. Ik noem de drie dominante nog een keer.

• Eerst de lockdown, daarna de beperkte toegang in de Horeca (1,5 meter regel) en in september een strenger beleid rond nachtsluitingen, feestjes en herfstweer. En per 14 oktober dan de zogenaamd 'zachte lockdown'.
• Het massale thuiswerken (en onderwijsbeperkingen) die ervoor zorgen dat veel cateringlocaties wellicht nooit meer opengaan.
• We reizen veel minder, deels omdat we dat zelf niet willen en deels omdat het niet mag. En dat geldt ook voor toeristische attracties die maar heel beperkt gasten kunnen ontvangen.

Ik wijs op 12 grote gevolgen van deze ongekend grote klap die nog lang gaat nadreunen, ook in 2021 en daarna. Want de effecten van de crisis in de economie worden pas in 2021 goed zichtbaar. En het verdienmodel van Horeca is door de crisis desastreus veranderd.

1. Het aantal faillissementen en ontslagen in Horeca valt nu nog mee dankzij de overheidsregelingen. Maar vanaf kwartaal vier 2020 verwacht ik duizenden faillissementen en vele tienduizenden ontslagen. Eerlijk is eerlijk - er was ook veel teveel horeca in Nederland.
2. We krijgen in 2021, vanwege de opkomende economische crisis, een verdere downtrading bij de consument. Meer nadruk op bezuinigen en voordeeltjes halen.
3. Mede daardoor zal het aantal formulerestaurants juist groeien, ten koste van de papa-mama-restaurants met solitaire vestigingen. Want daar zullen de hardste klappen gaan vallen.
4. Het gaat zeker tot 2023 duren voordat de omzet in Horeca weer op het omzetniveau van 2019 is. De tweede lockdown van 14 oktober gaat met name Horeca en Catering nog extra op achterstand zetten, vooral vanwege het aantasten van financiële buffers en het onmogelijk maken van investeringen.
5. De markt voor klassieke contractcatering gaat een fundamentele klap krijgen. Ik vermoed dat de helft van de cateringlocaties niet meer rendabel te maken is. Het is voor opdrachtgevers en voor cateraars niet meer interessant (en nuttig) om de (beperkter aanwezige) medewerkers te voorzien van gesubsidieerde lunches.
6. Lunchbezorgers en gemakswinkels springen in dat gat dat cateraars moeten achterlaten bij deze locaties. Maar op hun beurt zullen cateraars zich op commercieel terrein begeven met horecaformules, ook in het straatbeeld.
7. Supermarkten zullen hun veroverde omzetplus niet gemakkelijk weer prijsgeven en zullen steeds meer horeca-elementen aan hun formules toevoegen.
8. Er komen meer conveniencewinkels omdat de consument steeds meer gaat voor gemak. We denken in Nederland in 2025 wellicht al 800 van dit soort winkels te tellen. Overigens hebben gemakswinkels het in Coronatijd ook heel moeilijk omdat ze veelal gevestigd zijn op locaties waar 'normaal' heel veel passanten komen. Maar nu dus even niet.
9. Vanwege die gemakzoekende consument zal ook het bezorgen van zowel maaltijden als boodschappen fors blijven doorgroeien.
10. Het zijn vooral jongeren (Millennials en Gen-Z) die de gemaksconsumptie aanjagen en zich met Apps laten ontzorgen.
11. Diezelfde generaties zorgen overigens ook voor een boost in vegetarische en vegan concepten en producten.
12. Jongeren (vooral ook gezinnen) hebben in Coronatijd de speciaalzaak ontdekt. En als die specialisten nog meer hameren op kwaliteit en onderscheid van de supermarkt, kunnen ze deze nieuwe klanten vasthouden.